Od połowy lat 60. XX wieku, służba zdrowia w spiskich miejscowościach Dursztyn, Krempachy i Nowa Biała przeszła długą drogę transformacji. Do lat 60. ubiegłego wieku dostęp do profesjonalnej opieki medycznej był dla wiejskiej populacji tych obszarów rzadkością, często z powodu kosztów związanych z pobytami szpitalnymi. Większość mieszkańców rodziła się i umierała na domowym łóżku, w gronie najbliższej rodziny. Pomoc przy narodzinach niosły miejscowe akuszerki.
Poruszenie zmian: Zasługa Gromadzkiej Rady Narodowej i Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska
Rok 1966 był momentem przełomowym, kiedy zarządy Gromadzkiej Rady Narodowej (GRN) w Nowej Białej i Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Krempachach podjęły decyzję o przeciwdziałaniu temu stanowi rzeczy. Wspólnymi siłami przystosowano niezamieszkały prywatny dom w Krempachach (przydomek „U Kory”, dziś rodz. Galarowicz) do celów medycznych. Budynek numer 38 w Krempachach, gdzie na potrzeby prowadzenia praktyki lekarskiej przeznaczono trzy pomieszczenia na pierwszym piętrze.
Zrodzenie Spółdzielni Zdrowia
Wykreowany w ten sposób punkt medyczny nazwano Spółdzielnia Zdrowia. Członkowie tej inicjatywy wraz z ich rodzinami, po opłaceniu kwartalnych składek, mieli prawo do korzystania z bezpłatnej opieki lekarskiej i stomatologicznej. Pozostali mieszkańcy mogli korzystać z opieki medycznej odpłatnie, bez pierwszeństwa w kolejce.
Zaczynając od zera: Pierwsza kadra medyczna
Pierwszymi zatrudnionymi w Spółdzielni Zdrowia byli: lekarz-felczer pan Hercog, a następnie lekarz medycyny Andrzej Konopka oraz lekarz stomatolog Maria Rogowiec/Ślimak. Wsparcie medyczne i rejestrację pacjentów prowadziła Irena Paluch, która w 1969 roku została zastąpiona przez Elżbietę Surmę (później Klukoszowską). Pacjentów przyjmowano dwa razy w tygodniu, gdyż lekarz równocześnie obsługiwał Ośrodek Zdrowia we Frydmanie.
Zaczynając od zera: Pierwsza kadra medyczna
Pierwszymi zatrudnionymi w Spółdzielni Zdrowia byli: lekarz-felczer pan Hercog, a następnie lekarz medycyny Andrzej Konopka oraz lekarz stomatolog Maria Rogowiec/Ślimak. Wsparcie medyczne i rejestrację pacjentów prowadziła Irena Paluch, która w 1969 roku została zastąpiona przez Elżbietę Surmę (później Klukoszowską). Pacjentów przyjmowano dwa razy w tygodniu, gdyż lekarz równocześnie obsługiwał Ośrodek Zdrowia we Frydmanie.
Przemiany i rozbudowa służby zdrowia
Reorganizacja administracyjna: Połączenie małych gmin
W 1973 roku doszło do reorganizacji administracji GRN – małe gminy połączono w większe. W wyniku tego procesu, Gmina Łopuszna (z siedzibą w Łopusznej w tzw. „Reśtówce”) wchłonęła GRN w Nowej Białej.
Modernizacja i rozbudowa
Zarządy Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” i Gminy Łopuszna podjęły decyzję o adaptacji nieużywanych pomieszczeń po zlikwidowanej GRN Nowa Biała do celów służby zdrowia. W wyniku tych działań, Spółdzielnia Zdrowia została przeniesiona do nowych pomieszczeń w Nowej Białej na rogu ulicy Św. Floriana i Głównej, a jej nazwę zmieniono na „Ośrodek Zdrowia w Nowej Białej”. W nowym budynku pracy były o niebo lepsze – dużo pomieszczeń, sanitariaty z prawdziwego zdarzenia, centralne ogrzewanie.
Kontynuacja i rozkwit służby zdrowia
Nowe kierownictwo i ciągłość opieki zdrowotnej
W 1976 roku nastąpiły zmiany na stanowisku kierownika ośrodka i lekarza. Na zasłużony odpoczynek odszedł dr Andrzej Konopka, a na jego miejsce przyszedł dr Andrzej Kość, specjalista pediatra. W Ośrodku Zdrowia pracowali także dr Rajska-Woźniak, dr Kudasik, dr Bachulska i Maria Długa (Tomaszkowicz), oferując pomoc dentystyczną. Do administracji dołączyła Cecylia Łojek (Bryja), a grupę medyczną zasiliły również liczne pielęgniarki. Prze kilka ostatnich lat XX w. przyjmowała także jako specjalista chorób wewnętrznych – dr Modła.
Rozszerzenie i unowocześnienie infrastruktury
W latach 1996-1997 Wspólnota Urbarialna w Nowej Białej, będąca właścicielem działki, dokonała dobudowy nowego budynku do istniejącego już Ośrodka Zdrowia. Budynek ten, spełniający nowe standardy budowlane, w następnych latach został przekazany do użytku i dzierżawy dla Zakładu Opieki Zdrowotnej (ZOZ), a następnie po reorganizacji, dla Cywilnej Spółki Lekarskiej.
Służba zdrowia dzisiaj: Współczesne perspektywy
Obecnie, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Gminie Nowy Targ – Ośrodek Zdrowia w Nowej Białej, zatrudnia sześć osób personelu medycznego. Choć ośrodek nie zatrudnia specjalistów i stomatologa, to jednak oferuje podstawowy zakres usług medycznych. Przestronne, dobrze oświetlone pomieszczenia zapewniają komfort pacjentom, a dodatkowo na terenie ośrodka znajduje się parking dla pacjentów. Obiekt jest dostępny dla osób niepełnosprawnych.
W 2015 roku, po czterdziestu latach pracy, na emeryturę odszedł doktor Andrzej Kość. W Nowej Białej rozpoczął pracę nowy lekarz Łukasz Janik.
Dzięki niesłabnącemu zaangażowaniu społeczności i personelu, służba zdrowia w tych spiskich miejscowościach przeszła długą drogę, służąc mieszkańcom od połowy lat 60. XX wieku i wciąż rozwijając się na rzecz dobra lokalnej społeczności.
SK// opracowano na podstawie artykułu Franciszka Pacygi, korzystającego z Kroniki Krempach 1945-2010 oraz rozmów z mieszkańcami i byłymi pracownikami.
